Kỹ năng sống cho trẻ tiểu học là những trải nghiệm hữu hiệu nhất giúp giải quyết hoặc đáp ứng những nhu cầu cụ thể trong suốt quá trình tồn tại và phát triển của con người.
Kỹ năng là gì?
Một kỹ năng là một kỹ năng hoặc khả năng. Kinh nghiệm của một người về một hoặc nhiều khía cạnh được sử dụng để giải quyết một số tình huống hoặc vấn đề nảy sinh trong cuộc sống.
Kỹ năng sống là gì?
Kỹ năng sống là những trải nghiệm mạnh mẽ nhất giúp giải quyết hoặc đáp ứng những nhu cầu cụ thể trong suốt quá trình tồn tại và phát triển của con người. Kỹ năng sống bao gồm các chuyển động hành vi của cơ thể và tinh thần trong bộ não con người, tất nhiên là thông qua giáo dục hoặc đào tạo. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) định nghĩa kỹ năng sống là “Khả năng thích nghi và hành vi tích cực cho phép cá nhân có khả năng đối phó hiệu quả với nhu cầu và thách thức của cuộc sống hàng ngày”
Trong giáo dục tiểu học và trung học cơ sở, kỹ năng sống có thể là một loạt các kỹ năng được rèn luyện để đáp ứng các nhu cầu cụ thể của cuộc sống hiện đại hóa. Các ví dụ thực tế trong cuộc sống là các kỹ năng quản lý tài chính (cá nhân), chuẩn bị thực phẩm, vệ sinh, diễn đạt và tổ chức. Kỹ năng sống đôi khi nhưng không phải lúc nào cũng khác với những kỹ năng sống khác.
Theo WHO, kỹ năng sống được chia thành 2 loại: Kỹ năng tâm lý xã hội và kỹ năng cá nhân, kỹ năng hiểu và tư duy, với 10 yếu tố như: Nhận thức bản thân, tư duy sáng tạo, giải quyết vấn đề, kỹ năng giao tiếp giữa các cá nhân, đối phó với các tình huống cảm xúc và căng thẳng, sự đồng cảm, tư duy phản biện và phê phán, ra quyết định, hiệu quả giao tiếp và kỹ năng đàm phán.
Mục đích của giáo dục là giúp học sinh tạo những cơ sở đầu tiên cho sự phát triển đúng đắn và lâu dài về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ, các kỹ năng cơ bản và góp phần hình thành nhân cách của trẻ. Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Các yêu cầu liên quan đến nội dung của giáo dục tiểu học nhằm đảm bảo hiểu biết đơn giản và cần thiết về tự nhiên, xã hội và con người. Có các kỹ năng nghe, nói, đọc, viết và số học cơ bản. Có thói quen rèn luyện thân thể và giữ gìn vệ sinh. Có hiểu biết đầu tiên về nghệ thuật. Tuy nhiên, ngày nay nội dung giáo dục của các trường tiểu học chỉ coi trọng dạy chữ mà chưa quan tâm đúng mức đến dạy người, đặc biệt là giáo dục kỹ năng sống cho trẻ tiểu học.
Rèn luyện kỹ năng sống cho học sinh tiểu học là điều cần thiết
Vì sao phải rèn luyện kỹ năng sống cho học sinh?
Khi tham gia vào một hoạt động nghề nghiệp cho cuộc sống, chúng ta có nghĩa vụ phải có được những kỹ năng thích hợp. Kỹ năng và thói quen làm việc nhóm, kỹ năng hoạt động xã hội. Giáo dục cho học sinh thói quen rèn luyện sức khỏe, ý thức tự bảo vệ bản thân, phòng tránh tai nạn giao thông, đuối nước và các tệ nạn xã hội về nhân cách.
Phân loại kỹ năng sống
Kỹ năng sống được chia thành 2 loại: Kỹ năng cơ bản và kỹ năng nâng cao.
- Các kỹ năng cơ bản là: nghe, nói, đọc, viết, múa, hát, đi, đứng, chạy, nhảy,…
- Kỹ năng nâng cao là sự kế thừa và phát triển các kỹ năng cơ bản theo cách mới hơn. Bao gồm: tư duy logic, sáng tạo, tư duy đa chiều, phân tích, tổng hợp, so sánh, đặt câu hỏi,…
Ở tiểu học, các kỹ năng cơ bản được coi trọng ở các lớp đầu tiên, còn ở các lớp cuối, học sinh hoàn thiện dần với các kỹ năng nâng cao. Do đó, chúng ta cần tập trung rèn luyện cho trẻ hai bộ kỹ năng sống sau
Nhóm kỹ năng giao tiếp:
- Các em biết giới thiệu về bản thân, gia đình, trường lớp và bạn bè, thầy cô.
- Các em biết chào hỏi lễ phép ở trường, ở nhà và nơi công cộng.
- Bạn biết cảm ơn. Thực tế ở trường, học sinh được dạy sinh hoạt tập thể thông qua môn đạo đức nhưng khi vào thực hành, nhiều học sinh thiếu kỹ năng giao tiếp
- Chưa có thói quen chào hỏi, giới thiệu bản thân. Giới thiệu bản thân với người khác, thậm chí nhiều em không dám nói hoặc không biết cầu xin sự tha thứ khi làm điều gì sai trái.
- Biết phân biệt hành vi đúng và sai, tránh tai nạn. Đây là một kỹ năng quan trọng không thể bỏ qua. Không phải đứa trẻ nào cũng có thể xử lý được nếu chúng ta không luyện tập hàng ngày.
Nhóm kỹ năng trong học tập, lao động, vui chơi giải trí:
- Nghe, đọc, nói, viết, quan sát, khả năng trao đổi quan điểm trong nhóm.
- Kỹ năng giữ gìn vệ sinh cá nhân, vệ sinh chung.
- Kỹ năng kiểm soát cảm xúc
- Kỹ năng kiểm soát những thói hư, tật xấu, những sở thích cá nhân có hại cho bản thân và người khác. Hoạt động nhóm để học tập, vui chơi và làm việc.
>>> Đọc thêm: Cách rèn luyện cho con kỹ năng sống tự lập hiệu quả
Một số biện pháp rèn luyện kỹ năng sống cho học sinh tiểu học
Phương pháp dạy học đổi mới nhằm phát huy tính độc lập, sáng tạo của học sinh gắn với thực tiễn, có tài liệu kèm theo phong phú, sử dụng đồ dùng dạy học, sử dụng CNTT trong lớp học nhằm tạo cho các em năng động, tích cực và hứng thú học. Phát huy tính sáng tạo, tạo môi trường thân thiện, cởi mở trong lớp học. Trong giờ học, giáo viên nên tạo cơ hội cho các em nói và trình bày trước nhóm bạn, trước tập thể, đặc biệt là trước học sinh. Em còn nhút nhát và kém về kỹ năng giao tiếp điều này càng làm tăng thêm sự tích lũy về kỹ năng sống cho các em.
Tổ chức các hoạt động ngoài giờ, các cuộc thi theo thể thức Rung chuông vàng, Đối mặt, Đường lên đỉnh,… Hàng năm các trường đều tổ chức cho các em tham quan, dã ngoại, du ngoạn, như lời ông cha ta đã nói “Đi một ngày đàng, học một sàng khôn”.
Việc dạy kỹ năng sống cho học sinh tiểu là hết sức cấp thiết ở các trường. Trong khi các nội dung đào tạo kỹ năng sống chưa được đưa vào chương trình học. Mà là một chương trình riêng biệt được giáo viên lồng ghép trong các môn học như đạo đức, tiếng việt,… Trẻ em không được trang bị đầy đủ trong thời gian hạn chế này. Việc các trường rèn luyện kỹ năng sống cho học sinh còn nhiều khó khăn, lúng túng.
Kết,
Trên đây là những kỹ năng sống cho trẻ tiểu học mà nhà trường và gia đình cần lưu ý để giúp trẻ rèn luyện không chỉ trên lớp và ngay nhà tại hiệu quả.